Richards ve Black'in Metafor Anlayışları (Etkileşim Teorisi) M. Akif Duman

MÖ 5-4. yüzyıllarda teşekkül eden ve daha Aristoteles (takriben MÖ 384-322) ile neredeyse tekamül eden retorik karşısına belagat için başlangıç olarak Cahiz’i (ö. 255/869) alırsak ortaya mukayese edilmesi imkansız bir zaman farkı çıkar. 869’dan (Cahiz’in ölümü) takriben 1950’ye (Ahmed Hasan ez-Zeyyat’a) kadar; yani bin yıldan fazla bir süre “Kur’an-ı Kerim” merkezli ve şiir eksenli; ama çoğunlukla geleneğe dönük ve durağan seyreden mecaz anlayışının karşısında asırlık gelişimi son doksan yılda evrilen bir metafor anlayışı durur. Tamirat, tadilat yahut tahribat esaslı seyreden bu inkişaf sürecinin en mühim duraklarındandır “Etkileşim Teorisi”. Temelleri Ivor Armstrong Richards (1893- 1979) ve Max Black (1909-1988) tarafından atılan etkileşim (al. Interaktions, ing. Interactions) teorisinin tüm yönleri ile anlatılmaya çalışıldığı bu kitap 4 ana bölümden oluşmaktadır. Her bir bölümde teori başka bir açıdan ancak mutlaka diğer teoriler ile rabıtası koparılmadan izaha çalışılmıştır.

Recaizade Mahmut Ekrem’den Kaya Bilgegil’e, Süleyman Paşa’dan Ahmet Cevdet Paşa’ya, Münif Mehmet Paşa’dan Şahabeddin Süleyman’a kadar hemen hemen tüm son dönem edebiyat teorisyenlerinin tatbikine muvaffak olmaya çalıştıkları senteze ulaşmak için metaforu hakkı ile idrak elzemdir. Zira metafor demek retorik demektir, retorik demek de külliyen Batı medeniyeti demektir. Serinin üçüncü kitabı (ilki Lacan’ın Metafor Anlayışı ve ikincisi Cicero ve Hegel’in Metafor Anlayışları idi) olarak kaleme alınan “Richards ve Black’in Metafor Anlayışları (Etkileşim Teorisi)” işte bu yolda atılan adımlardan biridir.

(Tanıtım Bülteninden)