Ebü'l-Hasenat Abdülhay Leknevi: Hayatı Eserleri ve Fıkhi Görüşleri Sırrı Fuat Ateş

Abdülhay el-Leknevî, İslâm dünyasında yetişen ender şahıslardan biridir. Yaşadığı coğrafya ve dönemde gerek halk arasında gerek ehl-i ilim arasında hüsn-i kabul görmüş bir âlimdir. O, küçüklüğünden itibaren ilim öğrenmeye başlamış, on yaşında Kur’ân’ı ezberlemiştir. Hafızlık yaptığı yıllarda Farsça, belâgat ve hat dersleri almış, on bir yaşından itibaren babasından ilim tahsiline başlamış ve Sarf, Nahiv, Meânî, Beyân, Mantık, Hikmet/Felsefe, Tıb, Fıkıh, Usûl-i Fıkıh, Kelâm, Hadis ve Tefsir ilimlerinde tahsilini on yedi yaşında ta-
mamlamıştır.

Leknevî, içinde bulunduğu coğrafya ve zaman dilimi açısından sosyal ve fikrî istikrarsızlığın hakim olduğu bir dönemde yaşamış, özellikle İngilizlerin kıtayı işgalinden sonra ortaya çıkan iç karışıklıklar, siyasî ve fikrî çalkantılar, misyonerlik faaliyetleri gibi sebeplerle toplumda kaos ve anarşinin hâkim olduğu bir ortamda ilmî faaliyetlerini sürdürmüş ve eserlerini kaleme almıştır. İç karışıklıkların, siyasî ve fikrî çalkantıların yanı sıra müslüman toplumun gündemine sûnî olarak sokulmuş konular ve bu konular etrafında yapılan tartışmalar neticesinde halk, ifratla tefrit arasında savrulmuştur. Böyle bir ortamda Leknevî, toplumun sorunlarına bigâne kalmamış, gündemi meşgul eden ve çeşitli tartışmalara sebep olan konularda, bir taraf olarak müstakil eserler kaleme almış, toplumda fitne ve fesada yol açabilecek tutum ve davra-
nışlardan kaçınarak ifrat ve tefritten uzak orta yolu takip etmeye çalışmış ve “uzlaşmacı” bir tavır sergilemiş, geleneğin güçlü bir temsilcisi olarak o, böylesi bir atmosferde toplumun sığınabileceği güvenli bir sığınak işlevini görmüştür.

Leknevî, kaleme almış olduğu eserler ve ortaya koymuş olduğu görüşlerle kendi döneminde etkili olduğu gibi kendinden sonraki dönemlerde de etkili olmuş bir isimdir. Bugün de o, gerek eserleri gerekse ortaya koymuş olduğu yaklaşım tarzıyla yol gösterebilecek ve kendisinden istifade edilebilecek bir müellif olarak araştırmacıların önünde durmaktadır. Elinizdeki bu eser, böyle bir âlimin hayatını, eserlerini ve bazı fıkhî görüşlerini ele almaktadır. Çok yönlü bir âlim olan Leknevî’yi tanıma ve anlama adına bir nebze de olsa katkı sağlayacaktır.

(Tanıtım Bülteninden)