İdari Yargı Kararlarında İstikrar Arayışına Katkı Emsal Karar Doktrini Melikşah Yasin

Yargı kararlarında istikrarın sağlanması güncelliğini koruyan bir hukuki meseledir. Meselenin odağında ise bir mahkemenin kendi veya üst mahkemelerin daha önce verdiği kararlarla bağlı olmasının gerekip gerekmediği sorusu vardır. Doktrin ve yargı kararlarında 'emsal karar', 'içtihat', 'yerleşik içtihat', 'istikrar kazanmış içtihat' veya 'istikrar kazanmamış içtihat' gibi farklı kavramlar kullanılmakla birlikte henüz kavramsal düzeyde dahi özgün ve genel kabul görmüş bir yaklaşımın ortaya konulamadığı görülmektedir.
Çalışmanın hazırlanmasının temel amacı, Türk idari yargılama hukukuna özgü bir emsal karar uygulamasının oluşmasına katkı sağlamaktır. Bu nedenle çalışmada, konuya ilişkin zengin bir literatüre ve yüzyılları aşan uygulama tecrübesine sahip common law hukuk sisteminin emsal karar doktrini farklı boyutlarıyla incelenmiştir.
Common law sistemi içinde yetişmemiş bir hukukçu olarak; bu çalışmayı yapmaktaki temel hedefim, doktrini eleştirmekten veya yeni bir bakış geliştirmekten ziyade, doktrini bir bütün olarak anlama, dışarıdan bakan biri olarak sorular yöneltme ve mümkün olduğunca anlaşılabilir bir şekilde Türk hukukçulara anlatmaktır. Bu nedenle çalışma kapsamında emsal karar doktrini, olabildiğince farklı boyutları ve temel sorunları ile açıklanmıştır.
Kitabın başlığında her ne kadar yazarının uzmanlık alanı nedeniyle idari yargıya bir atıf bulunsa da çalışma, konusu itibariyle bütün hukuk dallarını ilgilendirmektedir. Bu nedenle eğer Türk hukukunda farklı hukuk dallarında çalışan hukukçuların bu konuya ilgilerini çekebilir ve yeni çalışmalara vesile olabilirse, amaçlarından biri de gerçekleşmiş olacaktır. Farklı hukuk dallarının kendi alanlarına özgü bakışıyla meseleyi ele alışı, Türk hukuk literatürünü bu konuda zenginleştirecektir.

İÇİNDEKİLER
 GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
EMSAL KARAR DOKTRİNİNE GENEL BAKIŞ

1. TANIM, TARİHSEL ARKA PLAN VE EMSAL KARARLARIN HUKUK SİSTEMLERİ BAKIMINDAN DEĞERİ
1.1. TANIM
1.2. EMSAL KARAR DOKTRİNİNİN TARİHSEL ARKA PLANI
1.3. COMMON LAW SİSTEMİ BAKIMINDAN EMSAL KARAR
1.4. DİĞER HUKUK SİSTEMLERİ BAKIMINDAN EMSAL KARAR
2. EMSAL KARAR DOKTRİNİNİN GEREKLİLİĞİ ÜZERİNE
2.1. DOKTRİNİ TEMELLENDİREN DEĞERLER
2.2. EMSAL KARAR DOKTRİNİNE FELSEFİ BAKIŞ: BURKE, HART VE DWORKİN
2.3. DOKTRİNE YÖNELİK ELEŞTİRİLER VE TEREDDÜTLER
3. EMSAL KARAR DOKTRİNİ İÇİN HUKUK DEVLETİ İLKELERİ
3.1. ADALET ve HAKKANİYET
3.2. ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK
3.3. İSTİKRAR
3.4. KESİNLİK
3.5. EŞİTLİK
3.6. TUTARLILIK
3.7. VERİMLİLİK
3.8. DÜRÜSTLÜK
 
İKİNCİ BÖLÜM
EMSAL KARAR DOKTRİNİNİN ODAK KAVRAMI OLARAK 'EMSAL KARAR'
1. EMSAL KARARIN ANLAMI
2. EMSAL KARAR TASNİFLERİ
2.1. EMSAL KARARIN NİTELİĞİ DİKKATE ALINARAK YAPILAN AYRIMLAR
2.2. EMSAL KARARI VEREN MAHKEME ESAS ALINARAK YAPILAN AYRIM: YATAY VE DİKEY EMSALLER
3. EMSAL KARARIN ÖZELLİKLERİ
4. EMSAL KARARIN İŞLEVİ
5. EMSAL KARARLARA ERİŞME SORUNU VE EMSAL KARAR SAYISINDAKİ ARTIŞ
6. EMSAL KARARIN ETKİSİ VE BU ETKİNİN ÖLÇÜLEBİLİRLİĞİ
7. EMSAL KARARLARIN ROLÜNE İLİŞKİN TARTIŞMALAR
7.1. HUKUKUN KAYNAĞI OLARAK EMSAL KARAR
7.2. İLKELER OLARAK EMSAL KARARLAR
7.3. EMSAL KARARIN GEREKÇE OLUŞTURDUĞU YAKLAŞIMI
7.4. ÖRNEK OLARAK EMSAL KARARLAR
8. EMSAL KARARLARIN BAĞLAYICILIĞI (VEYA KISITLAMA GÜCÜ) MESELESİ
8.1. EMSAL KARAR KISITLAMA GÜCÜNÜ NEREDEN ALIR?
8.2. EMSAL KARARIN BAĞLAYICI OLAN UNSURU: RATIO DECIDENDI VE OBITER DICTUM AYRIMI
8.3. EMSAL KARARIN BAĞLAYICILIĞINI ETKİLEYEN BAZI DURUMLAR
9. HATALI EMSAL KARARLARIN BAĞLAYICILIĞI: HATALI EMSAL KARARLAR TAKİP EDİLMELİ Mİ?
9.1. EMSAL KARAR VE HAKİM: EMSAL KARAR DOKTRİNİNDE HAKİMİN ROLÜ
9.2. HAKİM VE HUKUK YARATMA KAPASİTESİ
9.3. HAKİMLERİN GEÇMİŞLE GELECEK MUHASEBESİ
9.4. HAKİMLERİN SİYASİ GÖRÜŞLERİNİN EMSAL KARARA ETKİSİ
9.5. HAKİMLER VE SOSYAL GRUPLARI: EMSAL KARAR UYGULAMASININ SOSYAL BOYUTU
9.6. HAKİM DAVRANIŞLARININ EMSAL KARAR UYGULAMASINA ETKİSİ
10. YASAMA VE YARGI İLİŞKİLERİNDE BİR SINIR BELİRLEME SORUNU OLARAK EMSAL KARARLAR
11. BUGÜNÜN GEÇMİŞ VE GELECEK İLE İLİŞKİSİ BAKIMINDAN EMSAL KARARLAR
12. EMSAL OLMAYAN DİĞER YARGI KARARLARININ MAHKEMELER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
 
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
EMSAL KARARLARIN UYGULANMASI VE ETKİSİZLEŞTİRİLMESİ
1. EMSAL KARAR UYGULAMASINDA ANAHTAR KAVRAMLAR: AYNILIK VE BENZERLİK
2. EMSAL KARAR UYGULAMASINDA ANALOJİ
2.1. ANALOJİ VE EMSAL KARAR UYGULAMASININ FARKLARI
2.2. EMSAL KARARIN TAKİBİNDE ANALOJİ
2.3. EMSAL KARARLARA ANALOJİK BAKMANIN YARARLARI
2.4. İLK İZLENİM DAVALARINDA ANALOJİ
2.5. BENZERLİĞİN TESPİTİNDE ANALOJİ
2.6. ANALOJİ VE AYIRT ETME
3. EMSAL KARARLARIN ETKİSİZLEŞTİRİLMESİ: BOZMA, AYIRT ETME VE YENİDEN TEORİZE ETME
3.1. EMSAL KARARIN BOZULMASI
3.2. AYIRT ETME
3.3. YENİDEN TEORİLEŞTİRME
SONUÇ YERİNE:
GÖZLEMLER VE DEĞERLENDİRMELER
1. İTİBAR
1.1. Hakime İlişkin Boyut
1.2. Karara İlişkin Boyut
1.3. Emsal Kararın Uygulanmasına İlişkin Boyut
2. DENGE
3. ESNEKLİK
KAYNAKÇA

(Tanıtım Bülteninden)