Kutadgu Bilig Yusuf Has Hacib

1070 yılında Karahanlı Devleti’nde kaleme alınmış bir eser okumak ister misiniz? O hâlde Yusuf Hac Hacib tarafından yazılan Kutadgu Bilig’e göz atmalısınız! İslami Türk edebiyatında bilinen ilk düşünür olan Yusuf Has Hacib, bu eseri okuyanlara yol göstermek amacıyla yazdığını söyler. Gelin, insanın her iki dünyada da mutlu olması için öğütler içeren eseri daha yakından inceleyelim.

'Kutadgu Bilig' adlı kitabı neden okumalısınız?

İdeal toplum ve yönetim konularını dört sembolik kişilik üzerinden anlatan eser, alegorik ve didaktik bir dille kaleme alınıyor. Hükümdar, vezir ve oğulları üzerinden kurgulanan eserde sembolik bir anlatım bulunuyor. Eserde bulunan dört karakter; adalet, mutluluk, akıl ve akıbeti temsil ediyor. Dört kişinin karşılıklı konuşmasından oluşan Kutadgu Bilig bu yönüyle tiyatroyu da çağrıştırıyor. Canlı doğa tasvirleri ve süslü anlatımıyla dikkat çeken eser, toplumsal bozuklukları düzeltme ve insanları mutlu etme amacı taşıyor. İyi bir yönetici olmanın gerekliliklerini anlatarak devrin hükümdarına da öğütler veriyor. Din ve ahlakın önemine değiniyor ve devlet idaresi konusunda tavsiyeler bulunduğu için siyaset kitabı olarak da nitelendiriliyor. Yazar kitabın adının anlamını ve yazma amacını 'Kitabın adını Kutadgu Bilig koydum; Okuyana kutlu olsun ve ona yol göstersin.', 'Ben sözümü söyledim ve kitabı yazdım; Bu kitap uzanıp her iki dünyayı tutan bir eldir.' cümleleriyle açıklıyor. Uygur Türkçesiyle yazılan eserde dönemin yaşayış şekli ve Orta Asya Türk kültürü de yansıtılıyor.

Bunları biliyor muydunuz?

Mutluluk veren kutlu bilgi anlamını taşıyan Kutadgu Bilig, Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi ve günümüze ulaşan en eski Türkçe eserlerden biri olma özelliği taşır. Yazar, Karahanlı hükümdarı Tabgaç Uluğ Buğra Han’a sunduğu bu eser sonucu Has Hacib unvanıyla ödüllendirilir. Kutadgu Bilig Türklerin İslamiyeti kabulünden sonra yazıldığı bilinen ilk yazılı eseridir ve 6645 beyitten oluşur. Yusuf Has Hacib, kitabı Balasagun’da yazmaya başlar ve eserini Kaşgar’da tamamlar. Aruz ölçüsün kullanıldığı Kutadgu Bilig’in tamamlanması 18 ay sürer. Yusuf Hac Hacib, iki dünyayı tutan el olarak nitelendirdiği eserinde insanı merkeze alır. 520 sayfadan oluşan eserin çevirmenliğini Ayşegül Çakan üstlenir ve kitap Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayımlanır.

Bu kitabı sevenler için diğer önerilerimiz

Kutadgu Bilig ile yakın dönemlerde kaleme alınmış farklı kitaplar okumak isterseniz Kaşgarlı Mahmud’un Divânu Lügati't-Türk, Edip Ahmed Yükneki’nin Atabetü'l Hakayık ve Ahmet Yesevi’nin Divan-ı Hikmet eserlerine göz atabilirsiniz.